خرید روبل (RUB)

خرید و فروش روبل را به صورت ۲۴ ساعته با بهترین نرخ در صرافی ایمن و دانش بنیان بیتکسینو تجربه نمایید. در ادامه این مقاله با بررسی دقیق ماهیت و تاریخچه روبل، با بیتکسینو همراه باشید.

روبل روسیه (RUB) واحد پول رسمی کشور روسیه و یکی از قدیمی‌ترین ارزهای جهان است که قدمتش به 700 سال قبل باز می‌گردد. روبل به‌عنوان ابزار اصلی مبادله در روسیه، نشان‌دهنده‌ هویت ملی و قدرت اقتصادی این کشور است و نقشی حیاتی در همه‌ امور از مخارج خانوار گرفته تا تجارت بین‌المللی ایفا می‌کند. بااین‌حال، سفر روبل چیزی فراتر از یک پاورقی تاریخی است. این ارز منعکس‌کننده ظهور و سقوط امپراتوری‌ها، آشفتگی‌های اصلاحات مدرن اقتصادی و تأثیر بازارهای جهانی بر اقتصاد روسیه است. در این مقاله به معرفی و بررسی این رمزارز از جنبه‌ای مختلف می‌پردازیم.

تکامل تاریخی روبل

روبل در ابتدا ارزی مبتنی بر نقره بود که در قرن سیزدهم به‌عنوان یک واحد محاسبه ایجاد شد و تا قرن هجدهم صرفاً یک سکه بود. این واحد پول تحت اصلاحات پیتر کبیر در دهه‌ 1700 به اولین ارز مبتنی بر اعشار تبدیل و به 100 کوپک (Kopek) تقسیم شد. این سیستم تا دوره‌ اتحاد جماهیر شوروی باقی ماند؛ دوره‌ای که روبل در آن هم نماد و هم ابزار دولت کمونیستی بود. پس از انقلاب، روبل تا ایجاد ثبات اقتصادی بارها با تورم شدید و تغییر ارزش مواجه شد.

در دوران اتحاد جماهیر شوروی، روبل به‌دلیل کنترل‌های شدید دولتی و قابلیت تبدیل محدود از بازارهای جهانی جدا شد. با فروپاشی این نظام در سال 1991، روبل مدرن روسیه در سال 93 ظهور کرد و اسکناس‌هاس شوروی با ارز جدیدی که توسط بانک مرکزی روسیه صادر می‌شد جایگزین گردید. بی‌ثباتی اقتصادی، تورم شدید و تلاش برای پیوند روبل به ارزهای خارجی، از رویدادهای قابل‌توجه این دوره‌ گذار بودند. در سال 1998، روسیه برای مهارت تورم شدید این کشور روبل را مجدداً ارزش‌گذاری کرد که این امر زمینه را برای ایجاد یک پول ملی مدرن و باثبات‌تر فراهم نمود.

روبل و اقتصاد روسیه

روبل یکی از ارکان اصلی اقتصاد روسیه است و نه‌تنها بر هزینه‌ها و پس‌انداز مصرف‌کنندگان، بلکه بر معاملات عمده‌ صادرات و واردات نیز تأثیر می‌گذارد. اقتصاد روسیه شدیداً به منابع طبیعی، به‌ویژه نفت و گاز متکی است که در سطح جهانی به دلار آمریکا قیمت‌گذاری می‌شوند. نرخ مبادله و قدرت روبل اغلب به عملکرد این کالاها وابسته هستند که این موضوع باعث نوسان قیمت این ارز در واکنش به نوسانات بازارهای انرژی می‌شود. از سوی دیگر، از آنجایی که اقتصاد روسیه در مقایسه با اقتصادهای غربی متمرکزتر است، عواملی مانند تصمیمات دولت، سیاست‌های پولی و قراردادهای تجاری بین‌المللی به‌طور قابل‌توجهی بر ثبات و ارزش روبل تأثیر می‌گذارند.

عوامل مؤثر بر ارزش‌ روبل

ارزش روبل تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از اصول اقتصادی، پویایی بازار جهانی و رویدادهای سیاسی است. ‌مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار عبارتند از:

قیمت نفت و گاز

از آنجایی که روسیه دومین صادرکننده‌ بزرگ نفت و گاز در جهان است، بخش قابل‌توجهی از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور به صادرات انرژی متکی است. بنابراین تغییرات قیمت جهانی نفت، تأثیر مستقیمی بر درآمد روسیه و متعاقباً ارزش روبل دارد. زمانی که قیمت نفت افزایش می‌یابد، روبل معمولاً تقویت شود. برعکس، هنگامی که قیمت‌ها در بازار نفت کاهش می‌یابند، ارزش روبل کاهش پیدا می‌کند.

تحریم‌ها و رویدادهای ژئوپلیتیکی

تنش‌های سیاسی مانند مداخله‌ روسیه در کریمه اوکراین و اخیراً تحریم‌های غرب علیه این کشور، روبل را تحت‌ فشار قرار داده‌اند. تحریم‌ها با محدود کردن دسترسی بازارهای غربی، سرمایه‌گذاری خارجی و فناوری بر ثبات اقتصادی تأثیر گذاشته و موجب کاهش تقاضا برای روبل می‌شوند.

نرخ‌های تورم و بهره

بانک مرکزی روسیه (CBR) نقش مهمی در مدیریت تورم و تعیین نرخ‌های بهره ایفا می‌کند. تورم بالا به‌طور کلی باعث تضعیف روبل می‌شود؛ زیرا قدرت خرید آن را کاهش می‌دهد. برعکس، نرخ‌های بهره‌‌ بالا با جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌توانند ارزش روبل را تقویت کنند.

سیاست‌های نرخ مبادله

روبل از سال 2014 یک ارز شناور بوده‌است؛ به‌این‌معنی که ارزش آن به ارز دیگری وابسته نیست و توسط نیروهای بازار تعیین می‌شود. این تغییر باعث افزایش انعطاف‌پذیری روبل شده‌است، اما از طرف دیگر آن را در برابر نوسانات بازار آسیب‌پذیرتر کرده‌است.

تأثیر رویدادهای جهانی بر روبل

بحران‌های جهانی و درگیری‌های ژئوپلیتیکی بارها باعث بی‌ثباتی روبل شده‌اند. به‌عنوان‌مثال:

• بحران مالی 1998: عدم پرداخت بدهی داخلی روسیه و کاهش شدید قیمت نفت منجر به کاهش ارزش روبل شد و تورم روسیه را به بالای 80 درصد رساند.
• بحران مالی 2008: با گرایش سرمایه‌گذاران به دارایی‌های مطمئن‌تر و کاهش قیمت نفت، روبل تقریباً یک‌سوم ارزش خود را از دست داد. بانک مرکزی روسیه (CBR) برای تثبیت روبل با ذخایر ارزی قابل‌توجهی وارد عمل شد.
• درگیری با اوکراین و تحریم‌ها در سال 2014: تحریم‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده و اتحادیه‌ اروپا توانایی روسیه را برای مشارکت در بازارهای بین‌المللی به‌شدت محدود کرد که منجر به کاهش شدید ارزش روبل شد. قیمت نفت نیز هم‌زمان کاهش یافت و این وضعیت را تشدید نمود.
• همه‌گیری کووید-19: کاهش تقاضا برای نفت و کاهش رشد اقتصادی در سراسر جهان، فشار قابل‌توجهی به روبل وارد کرد؛ هرچند‌که ذخایر خارجی انباشته‌شده و صندوق ثروت ملی روسیه به خنثی کردن این فشار تاحدی کمک کرد.

نقش بانک مرکزی روسیه

بانک مرکزی روسیه (CBR) مسئول حفظ ثبات مالی و مدیریت ارزش روبل از طریق سیاست‌های پولی است. استراتژی‌های کلیدی این بانک عبارتند از:

• اصلاح نرخ‌های بهره: CRB به‌منظور کنترل تورم و مدیریت ثبات روبل، نرخ‌های بهره را مرتباً اصلاح می‌کند. به‌عنوان‌مثال، این بانک نرخ‌های بهره را در برهه‌هایی که فشار تورمی وجود دارد افزایش می‌دهد و در برهه‌های رکود که نیاز به تحریک اقتصاد وجود دارد، این نرخ‌ها را کاهش می‌دهد.
• ذخایر ارزی: CBR دارای ذخایر ارزی قابل‌توجهی است که در دوره‌های پرنوسان می‌تواند از آنها برای پشتیبانی از روبل استفاده کند. این ذخایر به‌عنوان محافظی در برابر کاهش ارزش پول عمل می‌کنند.
• مداخله در بازارهای فارکس: اگرچه روبل یک ارزش شناور است، اما CBR گاهاً برای جلوگیری از نوسانات (به‌ویژه در طول بحران‌های ژئوپلیتیکی یا هنگام کاهش شدید قیمت کالاها) در بازارهای فارکس مداخله می‌کند.

پویایی نرخ مبادله

نرخ مبادله‌ روبل بسیار نوسانی است و در واکنش به قیمت نفت و رویدادهای ژئوپلیتیک، اغلب فراز و نشیب‌های قابل‌توجهی را تجربه می‌کند. طبق داده‌های تاریخی، روبل هنگامی که قیمت نفت بالا است با قیمت بالاتری با ارزهای دیگر مبادله می‌شود. بااین‌حال، نوسانی بودن این ارز باعث کاهش سریع ارزش آن در شرایط نامطلوب می‌شود که بر تورم داخلی و تراز تجاری روسیه نیز تأثیرگذار است. نوسانی بودن نرخ مبادله همچنین توان خرید شهروندان روسیه را کاهش می‌دهد و بر همه‌چیز، از قیمت کالاهای وارداتی گرفته تا هزینه‌های سفر خارجی، تأثیر می‌گذارد.  

روبل در بازار تبادل ارز خارجی

روبل علی‌رغم نوسانی بودن یکی از پرمعامله‌ترین ارزهای بازارهای نوظهور در جهان است. اگرچه این ارز مانند دلار آمریکا یا یورو یک «دارایی امن» محسوب نمی‌شود، اما سفته‌بازارن و تریدرهایی را که از نوسانات قیمت‌ آن سود می‌برند به سمت خود جذب می‌کند. با‌این‌حال، حجم نقدینگی و حجم معاملات روبل به دلیل ریسک‌های ژئوپلیتیکی در مقایسه با دیگر ارزهای اصلی بازارهای نوظهور مانند یوان چین کمتر است.

روبل دیجیتال و نوآوری‌های آینده

دولت روسیه اخیراً شروع به بررسی ایده‌ «روبل دیجیتال» کرده‌است؛ یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) که تراکنش‌های دیجیتال را بدون نیاز به پول نقد فیزیکی امکان‌پذیر می‌کند. روبل دیجیتال می‌تواند کنترل دولت‌ بر سیاست‌های پولی و شفافیت مالی را افزایش دهد و درعین‌حال وابستگی به پول نقد سنتی را کاهش دهد. این ارز دیجیتال همچنین می‌تواند معاملات فرامرزی را به‌ویژه با کشورهایی که بر اساس معاهدات دوجانبه با روسیه تجارت می‌کنند تسهیل نماید.

چالش‌ها و ریسک‌های مرتبط با روبل

روبل با چالش‌های متعددی روبرو است، ازجمله:

• وابستگی به نفت و گاز: وابستگی شدید به صادرات انرژی، روبل را در برابر نوسانات قیمت کالاها آسیب‌پذیر می‌کند.
• تحریم‌ها و انزوا: تحریم‌های بین‌المللی دسترسی به سیستم‌های مالی جهانی را محدود می‌کنند، سرمایه‌گذاری جهانی را کاهش می‌دهند و تجارت را پیچیده‌تر می‌کنند.
• تورم: تورم بالا همچنان یک معضل قابل‌توجه برای روبل روسیه است؛ زیرا قدرت خرید را کاهش داده و باعث ایجاد عدم اطمینان برای کسب‌وکار و مصرف‌کنندگان می‌شود.
• تنوع اقتصادی:  تنوع اقتصادی محدود روسیه و اتکای بالای این کشور به منابع طبیعی به این معنی است که ارزش روبل وابستگی بالایی به بازار کالاها دارد. این موضوع، آسیب‌پذیری این ارز را در برابر شوک‌های خارجی افزایش می‌دهد.

آینده‌ روبل و اقتصاد روسیه

اگرچه روبل با موانع قابل‌توجهی مواجه است، اما هم‌چنان بخش مهمی از هویت اقتصادی روسیه است. اقتصاددانان پیش‌بینی می‌کنند که ثبات آینده‌ این ارز تا حد زیاد به قیمت نفت، روابط روسیه با دیگر کشورها و اثربخشی سیاست‌های CBR بستگی دارد. از سوی دیگر، پیشرفت‌های حوزه‌ فناوری مانند ظهور روبل دیجیتال ممکن است نوآوری‌هایی در سیستم مالی روسیه به وجود آورد و برخی از چالش‌های پیش روی این ارز را کاهش دهد.

قدرت روبل همچنین تأثیر مستقیمی بر زندگی روزمره‌ شهروندان روسیه دارد. تضعیف روبل باعث افزایش قیمت کالاهای وارداتی شده و منجر به ایجاد تورم و کاهش قدرت خرید می‌شود. این امر همچنین بر قیمت مسکن، نرخ وام مسکن و هزینه‌ سفر تأثیر می‌گذارد. برعکس، روبل پایدار امکان مدیریت بودجه‌ خانوار را آسان‌تر کرده و اعتمادبه‌نفس مصرف‌کنندگان را افزایش می‌دهد.

مقایسه‌ روبل با دیگر ارزها

روبل در مقایسه با دیگر ارزهای بازارهای نوظهور نوسانی‌تر است و حساسیت بیشتری به قیمت کالاها دارد. اگرچه این ویژگی در ارزهایی مانند رئال برزیل و راند آفریقای جنوبی نیز مشاهده می‌شود، اما نوسانات روبل اغلب به دلیل چشم‌انداز سیاسی و ساختار اقتصادی منحصربه‌فرد روسیه بارزتر هستند.

روسیه برای کاهش وابستگی به سیستم‌های مالی غربی شروع به انعقاد و تقویت شراکت‌های تجاری با کشورهای چین، هند و ترکیه کرده است و از ارزهای محلی در قراردادهای تجاری استفاده می‌کند. به‌عنوان‌مثال، با توجه به تلاش‌های روسیه برای دور زدن دلار آمریکا در معاهدات دوجانبه، اهمیت رابطه‌ روبل-یوان برای این کشور روزبه‌روز در حال افزایش است.

جمع‌بندی

روبل نه‌تنها یک ابزار مبادله بلکه نماد مقاومت و استقلال روسیه است. اگرچه این ارز امروزه با چالش‌های قابل‌توجهی مواجه است، اما سیاست‌ها و نوآوری‌های آتی دولت روسیه تعیین‌کننده‌ ثبات روبل یا ورود آن به چرخه‌ دیگری از نوسان خواهند بود. در نهایت، با نقش و موقعیتی که روسیه در صحنه‌ بین‌المللی دارد، می‌توان انتظار داشت که روبل در آینده نیز هم‌چنان از ارکان اصلی اقتصاد و فرهنگ این کشور باشد.