افزایش استقبال کاربران ایرانی از خرید تتر به عنوان یکی از امن‌ترین روش‌های حفظ سرمایه در شرایط تورمی، سبب شده است این حوزه از سوی نهادهای نظارتی، مالی و حاکمیتی با دقت بیشتری رصد شود. اگرچه همچنان یک چارچوب قانونی جامع و شفاف برای فعالیت‌های رمزارزی در ایران وجود ندارد، اما مجموعه‌ای از سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها و رویکردهای مالیاتی و رگولاتوری، مسیر خرید تتر را به مسیری پیچیده و نیازمند شناخت دقیق تبدیل کرده‌اند. بیتکسینو در این مطلب تلاش می‌کند با زبانی تخصصی و تحلیلی، ابعاد حقوقی و مالیاتی خرید تتر در ایران را بررسی کند تا فعالان این بازار بتوانند با درک روشن‌تری نسبت به الزامات و مخاطرات آن اقدام به خرید تتر کنند.
موقعیت قانونی خرید تتر در فقدان قانون‌گذاری شفاف
در سال‌های گذشته، نبود یک چارچوب حقوقی مشخص باعث شد فضای رمزارزها در ایران به شکلی نیمه‌رسمی و گاه در سایه سکوت قانون گسترش پیدا کند. خرید تتر نیز در این بستر جای خود را به سرعت در میان معامله‌گران، سرمایه‌گذاران شخصی و حتی کاربران عادی باز کرد. با این حال، باید تاکید کرد که در شرایط فعلی، خرید تتر از منظر حقوقی در وضعیت خاکستری قرار دارد. به این معنا که نه قانونی روشن و صریح آن را منع می‌کند و نه قانونی مشخص آن را مجاز می‌شمارد.
بانک مرکزی تاکنون تنها در چارچوب‌هایی خاص از جمله استخراج رمزارز به صورت صنعتی و واردات با رمزارز موضع‌گیری رسمی کرده و درباره خرید تتر به عنوان دارایی شخصی یا ابزاری برای تبادل مالی موضع روشنی اتخاذ نکرده است. این وضعیت سبب شده تا فعالان بازار خرید تتر با نوعی عدم قطعیت حقوقی مواجه باشند که خود زمینه‌ساز نگرانی‌هایی در خصوص تبعات قانونی و مالیاتی آن شده است.
شکل‌گیری نگاه مالیاتی به معاملات رمزارزی در ایران
سازمان امور مالیاتی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر با استناد به قوانین عمومی مالیات بر درآمد، نسبت به شناسایی و رصد تراکنش‌های مشکوک و عمده در حساب‌های بانکی اقدام کرده است. در این میان، تراکنش‌های مرتبط با خرید و فروش تتر نیز زیر ذره‌بین قرار گرفته‌اند، خصوصا در مواردی که ورود یا خروج مبالغ چشمگیر به حساب‌های بانکی بدون مستندات مشخص صورت گرفته باشد.
موضع رسمی نهاد مالیاتی این است که رمزارزها در صورتی که موجب ایجاد درآمد شوند، مشمول مالیات خواهند بود. بر همین اساس، اگر خرید تتر صرفا به منظور نگهداری دارایی انجام شود و منجر به سودآوری نگردد، مشمول مالیات محسوب نمی‌شود اما چنانچه این دارایی در قالب فروش با سود، تبدیل مکرر به ریال یا گردش تجاری مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند به عنوان منبع درآمد شناسایی شده و مشمول مالیات بر درآمد شود. بدین ترتیب، مرز میان فعالیت شخصی و حرفه‌ای در حوزه خرید تتر اهمیت دوچندانی پیدا کرده است.
ردیابی تراکنش‌ها؛ پایان فرض ناشناس بودن رمزارزها
یکی از پیش‌فرض‌های رایج میان کاربران رمزارزها، تصور ناشناس بودن کامل تراکنش‌های مبتنی بر بلاکچین است. این تصور در عمل با واقعیت فاصله دارد. گرچه ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین سطحی از ناشناسی ایجاد می‌کند، اما ابزارهای تحلیلی پیشرفته‌ای برای تحلیل رفتار تراکنشی در این شبکه‌ها به وجود آمده است که می‌توانند مسیر گردش رمزارزها را با دقت بالا ترسیم کنند.
در ایران نیز، با بهره‌گیری از سامانه‌های تحلیل داده بانکی، اطلاعات حساب‌های بانکی افراد و گزارش‌های مالیاتی در کنار داده‌های دریافتی از صرافی‌های رمزارزی داخلی، امکان شناسایی الگوهای مشکوک در معاملات خرید تتر فراهم شده است. در کنار آن، همکاری ضمنی برخی نهادهای ناظر با ابزارهای خارجی تحلیل بلاکچین نیز زمزمه‌هایی را از احتمال ردیابی کیف‌پول‌های دیجیتال و تحلیل رفتار کاربران برانگیخته است.
این موضوع به‌ویژه برای کاربرانی که تتر خریداری شده را به صورت مستقیم به حساب‌های بانکی ریالی خود منتقل می‌کنند یا با حجم بالا به خرید و فروش می‌پردازند، از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا در صورت نبود اسناد معتبر، این گردش‌ها می‌تواند به عنوان درآمد پنهان یا فعالیت تجاری تلقی شده و منجر به مطالبه مالیاتی شود.
ضرورت مستندسازی و شفافیت رفتاری در خرید تتر
در شرایطی که قوانین شفاف و صریح در زمینه رمزارزها وجود ندارد، مسئولیت شفاف‌سازی رفتاری بر دوش کاربران قرار گرفته است. افرادی که به صورت منظم به خرید تتر اقدام می‌کنند، باید آگاه باشند که حفظ اسناد مربوط به هر تراکنش، از جمله رسیدهای پرداخت، هش تراکنش‌ها، تاریخ مبادله، قیمت خرید و اطلاعات صرافی، می‌تواند در آینده به عنوان ابزار دفاع مالیاتی عمل کند.
علاوه بر این، کاربران باید نسبت به منشأ ریالی پول‌هایی که برای خرید تتر استفاده می‌شود، نیز حساس باشند. در بسیاری از موارد، به خصوص هنگام تبدیل مبالغ بالای تتر به ریال، بانک‌ها یا نهادهای مالیاتی ممکن است منشأ دارایی را پرس‌وجو کنند. در چنین شرایطی، ارائه مدارک معتبر و مستندات شفاف می‌تواند از بروز مشکلات قانونی یا مالیاتی جلوگیری کند.
روند تدوین مقررات رسمی و تاثیر آن بر آینده بازار تتر
نقش تنظیم‌گری در حوزه رمزارزها در حال پررنگ‌تر شدن است. طی ماه‌های اخیر، نهادهایی همچون کمیسیون اقتصادی مجلس، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد گام‌هایی در راستای تدوین لایحه جامع دارایی‌های دیجیتال برداشته‌اند. در پیش‌نویس‌های اولیه این لایحه، موضوعاتی همچون اخذ مجوز فعالیت برای صرافی‌های رمزارز، تعیین مالیات بر فعالیت‌های رمزارزی، تعریف استانداردهای گزارش‌دهی کیف‌پول‌ها، و حتی تنظیم تعرفه واردات با رمزارز، مورد توجه قرار گرفته است.
از سوی دیگر، بانک مرکزی ایران با همکاری نهادهای ناظر در حال طراحی سامانه‌ای برای پایش و مدیریت گردش رمزارزی در اقتصاد ملی است. چنین سامانه‌ای می‌تواند در آینده‌ای نزدیک، معاملات خرید تتر را نیز به‌طور رسمی وارد سازوکار شفافیت مالی کند. به همین دلیل، بی‌توجهی به الزامات مالیاتی یا عدم مستندسازی تراکنش‌ها می‌تواند در آینده، کاربران را در معرض پیامدهای جدی قرار دهد.
انتخاب رویکرد محتاطانه و مسئولانه در خرید تتر
با توجه به مجموع تحولات پیش‌رو، خریداران تتر در ایران باید استراتژی متفاوتی را نسبت به گذشته در پیش بگیرند. دیگر نمی‌توان صرفا با اتکا به ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین، نسبت به ریسک‌های مالیاتی یا حقوقی بی‌تفاوت بود. انتخاب رویکرد محتاطانه، مستندسازی کامل، استفاده از منابع معتبر برای خرید، و حفظ شفافیت در منشا پول، اصولی است که می‌تواند در کنار حفظ امنیت مالی، زمینه‌ساز برخورداری از حمایت‌های قانونی در آینده نیز باشد.
فراتر از این‌ها، مشورت با مشاوران حقوقی و مالیاتی آشنا با موضوع رمزارزها برای کسانی که به صورت حرفه‌ای و مداوم به خرید و فروش تتر می‌پردازند، می‌تواند مانع از شکل‌گیری تعهدات مالیاتی سنگین یا مواجهه با پرونده‌های قضایی ناخواسته شود. مسئولیت‌پذیری در رفتار مالی، مهم‌ترین سپر دفاعی در برابر پیچیدگی‌های قانونی و مالیاتی آینده خواهد بود.
خرید تتر در عصر شفافیت مالی
خرید تتر در ایران وارد مرحله‌ای تازه شده است. مرحله‌ای که در آن، موفقیت و امنیت مالی دیگر تنها به تحلیل بازار و شناخت تکنیک‌های سرمایه‌گذاری بستگی ندارد، بلکه وابسته به درک عمیق از الزامات حقوقی و مالیاتی نیز هست. در چنین فضایی، کاربران هوشمند و آینده‌نگر کسانی خواهند بود که پیش از الزام، خود را با معیارهای شفافیت و انضباط مالی هماهنگ کرده‌اند. دوران بی‌توجهی به پیامدهای قانونی خرید تتر به پایان رسیده است و اکنون زمان آن است که این بازار با بلوغ رفتاری و مسئولیت‌پذیری مالی، مسیر توسعه‌ای پایدار را تجربه کند.
